Inleiding

In organisaties draait het zelden alleen om structuren en processen. Veel vaker bepalen de onzichtbare relaties, verwachtingen en spanningen de werkelijke dynamiek binnen een team. Als er regelmatig ruis op de lijn is, onverklaarbare stagnatie optreedt of samenwerking stroef verloopt, dan is het tijd om niet alleen te kijken naar wat er gebeurt, maar vooral waarom.

Een organisatieopstelling maakt het onzichtbare zichtbaar. Deze methodiek legt spanningsvelden en verstrikkingen bloot die diep onder de oppervlakte liggen – vaak buiten het bereik van traditionele teamcoaching of consultancy.

Wat is een organisatieopstelling precies?

Een organisatieopstelling is een systemisch werkvorm waarbij teamleden of externe representanten letterlijk in de ruimte worden opgesteld om onderdelen van een organisatie of situatie te representeren. Denk aan functies, afdelingen, stakeholders of zelfs abstracte concepten als ‘verantwoordelijkheid’ of ‘vertrouwen’.

De fysieke opstelling onthult relationele patronen. Wie voelt zich te dichtbij, wie wordt uitgesloten, wie draagt de last van het geheel? Het systeem “spreekt” via lichaamstaal, gevoelens en posities – waardoor onderliggende problemen vaak verrassend snel aan het licht komen.

Veelvoorkomende vraagstukken voor organisatieopstellingen

• Waarom loopt de samenwerking tussen bepaalde afdelingen steeds vast?
• Wat is de oorzaak van de hoge uitstroom binnen een team?
• Hoe kan een organisatie soepel een fusie of overname doorstaan?
• Waarom ervaart een leider een groot verantwoordelijkheidsgevoel, maar weinig draagvlak?
• Hoe herstellen we het vertrouwen na een conflict of reorganisatie?

Voorbeeld uit de praktijk

Een team binnen een zorginstelling ervoer veel spanning en onduidelijkheid. In een organisatieopstelling bleek dat ‘het vertrouwen’ ver weg stond van zowel de directie als het zorgpersoneel. ‘Verantwoordelijkheid’ stond symbool voor een druk die bijna tastbaar werd op de schouders van één teamlid.

Na het inzicht uit de opstelling werden gesprekken gestart over taakverdeling, werd verantwoordelijkheid bewuster gedeeld en ontstond er ruimte voor het herwinnen van vertrouwen in het team.

Waarom werkt het zo krachtig?

Organisatieopstellingen werken direct op het onderbewuste niveau. Door representanten of objecten op te stellen in de ruimte, wordt informatie ontsloten die niet direct cognitief beschikbaar is. Dit schept ruimte voor inzichten die anders onbenoemd blijven.

Het systeem laat als het ware zelf zien wat nodig is voor herstel, beweging of balans. Deze inzichten kunnen confronterend, maar juist daarom enorm bevrijdend zijn.

Voordelen voor teams en leiders

• Verheldert complexe groepsdynamieken zonder schuldigen aan te wijzen
• Zorgt voor inzicht in (verborgen) rollen en verstrikkingen
• Maakt energieverspilling en stagnatie bespreekbaar
• Leidt tot betere samenwerking, heldere besluitvorming en hernieuwde focus

Wanneer is een opstelling zinvol?

Een organisatieopstelling is niet alleen nuttig bij crisissituaties. Juist ook bij strategische vragen over groei, leiderschap, teamontwikkeling of cultuurverandering is een systemische blik waardevol. Ook als er onverklaarbare spanningen zijn die niet met de logica te verklaren zijn, biedt een opstelling vaak verrassende helderheid.

Het proces: hoe werkt een organisatieopstelling bij Soul Strategies?

1. Intakegesprek – We starten met een heldere vraagverkenning. Wat is de situatie, waar loop je op vast, wat wil je helder krijgen?
2. Voorbereiding – We kijken samen welke elementen (personen, rollen, thema’s) belangrijk zijn om op te stellen.
3. De opstelling – Deze vindt meestal plaats in een kleine setting met representanten of symbolische objecten. Jij observeert of neemt zelf actief deel.
4. Reflectie en integratie – De inzichten worden besproken en er volgt waar nodig een vervolgtraject in coaching of teamontwikkeling.

Veelgestelde vragen

Is het niet te vaag of spiritueel?
Integendeel. De methode is praktisch, ervaringsgericht en gebaseerd op systemische principes die inmiddels breed worden toegepast in bedrijfsleven en overheid.

Is het geschikt voor mijn organisatie?
Of je nu werkt in een zorginstelling, tech-startup, onderwijs of familiebedrijf – elke organisatie is een systeem. Verstrikkingen en blokkades kunnen overal ontstaan.

Wat als mijn team sceptisch is?
Dat mag. In onze aanpak creëren we een veilige, open setting waarbij iedereen op zijn eigen manier mag deelnemen. Het ervaren van de methode is vaak al voldoende om de waarde ervan in te zien.

Tot slot

Een organisatieopstelling is geen wondermiddel, maar wel een uiterst effectief kompas. Het helpt je de weg te vinden in onzichtbare dynamieken die teams en organisaties op een diep niveau beïnvloeden. Vanuit inzicht ontstaat ruimte – voor beweging, verandering en verbinding.

Wil je onderzoeken wat er werkelijk speelt binnen jouw team of organisatie?
Laat het systeem spreken. De antwoorden liggen al in jullie besloten. Je hoeft alleen maar te luisteren.